به حق و روزی خود رازی باشید
به حق و روزی خود رازی باشید و دزدی و کلاه برداری و کم فروشی باعث افزایش درآمد شما نمی شود.
روزی هارون الرشید بهلول را خواست و او را به سمت نماینده ی تام الاختیار خود به بازار بغداد فرستاد و به او گفت:
اگر دیدی کسی به دیگری ظلم و تعدی می کند و یا کاسبی در امر خرید و فروش اجحاف می کند
همان جا عدالت را اجرا کن و خطا کار را به کیفر برسان.
بهلول ناچار قبول کرد و یک دست لباس مخصوص مُحتسبان پوشید و به بازار رفت.
اول پیرمرد هیزم فروشی دید که هیزمهایش را برای فروش جلویش گذاشته که ناگهان جوانی سر رسید
و یک تکه از هیزم ها را قاپید و بسرعت دور شد.
بهلول خواست داد بزند که بگیریدش که جوان با سر به زمین افتاد
و تراشه ای از چوب به بدنش فرو رفت و خون بیرون جهید. بهلول با خود گفت: حقت بود.
راه افتاد که برود، بقالی دید که ماست وزن می کند و با نوک انگشت کفه ترازو را فشار می دهد تا ماست کمتری بفروشد.
بهلول خواست بگوید چه میکنی؟
که ناگهان الاغی سر رسید و سر به تغار ماست بقال کرد
بقال خواست الاغ را دور کند تنه الاغ تغار ماست را برگرداند و ماست بریخت و تغار شکست.
بهلول با خود گفت: حقت بود.
بزازی
بهلول جلوتر رفت و دکان پارچه فروشی را نگاه کرد که مرد بزاز مشغول زرع کردن پارچه بود
و حین زرع کردن با انگشت نیم گز را فشار میدهد و با این کار مقداری از پارچه را به نفع خود نگه میدارد.
جلو رفت تا مچ بزاز را بگیرد و مجازاتش کند ولی با کمال تعجب دید موشی پرید داخل دخل بزاز و یک سکه به دهان گرفت
بدون اینکه پارچه فروش متوجه شود به ته دکان رفت. بهلول با خود گفت: حقت بود.
بهلول دیگر جلوتر نرفت و از همان دم برگشت و پیش هارون رفت و گفت:
محتسب در بازار است و هیچ احتیاجی به من و دیگری نیست.
هركه بيشتر از حقش خورده بود قبل از خوردن آن را پس مي داد
و هركس حقش خورده شد حقش را پس مي گرفت.
